ساخت موزه سیما
ساخت موزه سیما و شهرک تلویزیونی به کجا رسید/ وعدهای که آرزو میشود
چندی پیش معاون سیما از ساخت شهرکی برای تولید آثار رادیو و تلویزیون که بهعنوان قطب تولید در منطقه باشد و همچنین موزه سیما خبر داد که با توجه به کمبود بودجه این سازمان معلوم نیست این دو پروژه چه زمانی به بهرهبرداری میرسند.
خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: چندی پیش علی دارابی معاون سیما از راه اندازی موزه سیما برای نگهداری لباسها و تجهیزات قدیمی تولید و ضبط صدا و تصویر و همچنین خرید 1000 هکتار زمین در حومه تهران خبر داد که بهعنوان قطب تولید آثار تلویزیونی در منطقه و خاورمیانه مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
در این سالها فیلم و سریالهای زیادی در شهرکهای سینمایی موجود ساخته شد که با ضبط و تولید این پروژههای عظیم همچون سریال «هزاردستان»، «امام علی»، «یوسف پیامبر»، «مختارنامه»، «کلاه پهلوی»، «در چشم باد» و لوکیشنهای زیادی در این شهرکها ساخته یا بازسازی شدند. از جمله اولین این مکانها می توان به شهرک غزالی اشاره کرد که با آثار علی حاتمی پایهگذاری شد و بعد به تدریج وسعت یافت، حال اما نیاز به این وسعت مکان در این سالها لوکیشنهای بیشتر و فضای بزرگتری را طلب کرده است که باعث شده تا معاون سیما دستور خرید و ساخت مکان وسیعتری را برای تولید آثار تلویزیونی اختصاص دهد. جایی که حتی بتوان از دیگر کشورها برای تولید آثار خود به این منطقه بیایند و قطب تولید این آثار باشد. همچنین بسیاری از تجهیزاتی که سالها پیش در تولید آثار تاریخی مورد استفاده قرار گرفته بودند همچون لباسها، تجهزات صوتی و تصویری و حتی دکورها نیاز به جایی دارند که از آنها نگهداری شوند و این نیز خود دلیلی شد برای دستور ساخت موزه سیما.
در زیر به اختصار شهرکهای سینمایی و تلویزیونی موجود معرفی میشوند و سخنان بعضی از مسئولان مرتبط میآید. در این گزارش به معضلات موجود شهرک تلویزیونی غزالی اشاره شده است و اینکه با توجه به کمبود بودجه برای بازسازی و ترمیم و گسترش همین شهرک چقدر امکان خرید و ساخت شهرک تلویزیونی دیگری امکانپذیر است. همچنین نتیجه پیگیریها برای دستور ساخت شهرک تلویزیونی و موزه سیما نیز در این گزارش آمده است.
در حال حاضر شهرک سینمایی غزالی، دفاع مقدس و مختارنامه سه مکانی هستند که فیلم و سریالهای تلویزیونی و حتی پروژه های سینمایی بیشتر در لوکیشنهای آنها فیلمبرداری می شود.
شهرک سینمایی مختارنامه در منطقه احمدآباد مستوفی مجموعه ای بزرگ و تاریخی است که با همت طراحان صحنه سریال «مختارنامه» تاسیس شد و درواقع تنها جایی است که با هزینهای خصوصی ایجاد شد.
شهرک سینمایی دفاع مقدس نیز وابسته به بنیاد فرهنگی روایت است. خدمات این شهرک نسبت به آثار سینمایی و تلویزیونی تنها محدود به جلوههای ویژه میدانی و امکانات و لوکیشنهای نظامی نیست بله به دلیل وجود مناظر و لوکیشنهای طبیعی و متنوع و دکورهای بزرگ، دریاچه طبیعی، روستا، نخلستان و دیگر موارد پروژههای تلویزیونی و سینمایی زیادی در این شهرک ساخته میشود که دکور سریال حضرت یوسف (ع) از جمله این پروژههاست.
شهرک سینمایی غزالی بعد از دفاع مقدس دومین شهرک دولتی است که زیر نظر سازمان صداوسیماست. این شهرک محوطهای بزرگ در حدود 27 هکتار است که در غرب تهران قرار دارد و بسیاری از دکورهای خیابانها و ساختمانهای مربوط به فیلمها و سریالهای ایرانی در آن ساخته و نگهداری میشود.
شهرک سینمایی غزالی ابتدا با لوکیشنهایی از کارهای علی حاتمی مثل «هزاردستان» ساخته شد و بعد به دلیل مساحت و ظرفیتی که داشت باقی ماند و پروژههای بعدی نیز در این شهرک ادامه یافت. بعد از آن لوکیشن شهر کوفه برای سریال امام علی (ع) و همچنین لوکیشنهای «کلاه پهلوی»، «مریم مقدس»، «سرزمین کهن»، «تبریز در مه» و ... ساخته و بازسازی شدند. بسیاری از این لوکیشنها اما در طی این سالها نیاز به بازسازی و ترمیم و مرمت پیدا کردهاند که شاید به دلیل کمبود بودجه این امر میسر نشده است.
مجید میرفخرایی که طراحی صحنه و لباس عظیمترین پروژههای تلویزیونی و سینمایی را بر عهده داشته است بر ضرورت شهرک سینمایی جامعتری تاکید می کند و میگوید: ما نیاز به یک شهرک سینمایی جامعی داریم که همه نوع امکانات و لوکیشنی در آنجا فراهم باشد. شهرک سینمایی باید زیرساخت درستی داشته باشد و معماری آن به شکلی صحیح انجام شود. این کار بودجه زیادی نیاز دارد و به نظرم وزارت ارشاد و صداوسیما باید همراه یکدیگر چنین زیرساختی را ایجاد کنند.
ساخت یک شهرک سینمایی دیگر آنچنان که از سخنان میرفخرایی برآمد یک ضرورت است اما شاید در حال حاضر این امر در جایی که شهرک سینمایی غزالی که زیر نظر صداوسیما اداره میشود هنوز با کمبود بودجه و امکانات روبروست چندان موفقیتآمیز نباشد.
میرفخرایی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه شهرک غزالی از بسیاری از زیرساختهای لازم محروم است، ادامه میدهد: این شهرک بر اثر یک اتفاق درست شد. حاتمی اینجا را برای پروژه خودش درست کرد و در کنارش من هم لوکیشنهای سریال امام علی (ع)، «مردان آنجلس» و دیگر کارها را ساختم. فکر میکنم این شهرک برای سینمای ما کم است. من پروِژههای زیادی را در اینجا ساختم و بازسازی کردم بعد از مدتی این لوکیشنها به تکرار میرسند. حتی من به دلیل کمبود جا مجبور شدم قسمتهایی از لوکیشن های قبلی خود را خراب کنم. بسیاری از این لوکیشنها نیاز به مرمت و بازسازی دارند در حالیکه فعلا عملیاتی برای حفظ، نگهداری و بازسازی آنها صورت نمیگیرد.
بهمن مقدسی رییس شهرک غزالی درباره امکانات و محدودیتهای این شهرک بیان میکند: شهرک غزالی نیاز به بازسازی و توسعه دارد و همچنین زیرساختهایی باید برای آن ایجاد شود و شبکههایی از لوله کشی آب و برق و فیبر نوری که همه این موارد نیاز به بودجه دارد.
وی ادامه میدهد: قطعا اگر صداوسیما بودجهای داشته باشد به شهرک میدهد تا این نیازها را تامین کند اما جز سازمان صداوسیما، وزارت ارشاد دیگر نهادی است که میتواند به این مجموعه کمک کند چراکه بسیاری از پروژههای سینمایی در این شهرک تولید میشوند و ظرفیتی برای آنها قرار داده شده است تا از لباسها، دکورها و سایر تجهیزات این شهرک استفاده کنند و اگرچه که با تهیهکنندگان این پروژهها قراردادهایی بسته میشود و خود به بازسازی لوکیشنها میپردازند اما برای ایجاد زیرساختهای لازم و توسعه این شهرک و همچنین ترمیم و بازسازی لوکیشنها به سرمایهگذاری عظیمی نیاز است که بخشی از آن را سازمان سینمایی و یا فارابی میتوانند فراهم کنند.
رییس شهرک غزالی در واکنش به خرید و احداث شهرکی دیگر که معاون سیما دستور آن را داده است، بیان کرد: دستیابی به چنین شهرکی با امکانات، لوکیشنها و تجهیزات لازم نه تنها انکارناپذیر بلکه بسیار طبیعی است که نیاز به ساخت شهرکی دیگر در کنار آنچه موجود است احساس میشود اما اگر نواقص شهرک غزالی و دفاع مقدس رفع شود همین دو شهرک میتوانند بسیاری از نیازها را در حال حاضر جواب دهند و بعد از آن می توان برای احداث یک شهرک سینمایی دیگر اقدام کرد.
مقدسی با اشاره به بودجههای مورد نیاز این مجموعه عنوان میکند: اگرچه که ما بودجه مورد نیاز برای بازسازی و ترمیم لوکیشنهای شهرک غزالی را برآورد نکردهایم چون هر میزان بودجه داشته باشیم تصمیم گرفته میشود که چه امکاناتی برآورده شود و یا کار بر اساس چه متریالی ساخته شود؛ با این حال شاید تنها بازسازی و نوسازی مجموعه لاله زار به 10 میلیارد تومان هزینه نیاز داشته باشد.
وی در سخنان خود با اشاره به کمبود بودجه سازمان صداوسیما از دیگر سازمانها برای تامین بودجه این شهرک دعوت کرده و بیان میکند: شاید چیزی در حدود 50 درصد از ظرفیت شهرک برای برنامههای سازمان باشد اما 50 درصد دیگر هم به سایرین مربوط میشود مثل پروژههای ارشاد و یا بعضی سازمانهایی که برنامههای گردهمایی و مراسم های مختلف برگزار میکنند اگر هرکدام از این سازمان ها هزینه کنند میتوان از امکانات شهرک بهرهبرداریهای زیادی داشت.
مقدسی در پایان بیان میکند: همچنین یکی دیگر از نهادهای موثر در این حوزه شهرداری تهران است که میتواند از فضاهای سبز این مجموعه نگهداری کند و یا به طریقی در ایجاد سرمایه همکاری داشته باشد. هماکنون سالی 60 تا 70 هزار نفر توریست برای بازدید از شهرک میآیند که در صورت ایجاد زیرساختهای فوق و سرمایهگذاری امکان پذیرش و ارایه خدمات گردشگری به خانوادهها و توریستها را تا حد زیادی میتوان افزایش داد.
علی رغم وجود مشکلات و معضلاتی که شهرک سینمایی زیر نظر صداوسیما با آن مواجه است علی دارابی معاون سیما چندی پیش اعلام کرد که قرار است هم موزه سیما و هم شهرک دیگری برای ساخت و تولید آثار رادیو و تلویزیونی ایجاد شود. مکانی که حتی قطب تولید آثار در منطقه باشد.
شاید با وجود کمبود بودجههایی که شهرک غزالی برای بازسازی و ترمیم لوکیشنهای قدیمی فیلم و سریالها دارد ساخت شهرکی دیگر کمی دور از تصور باشد. دارابی این ماموریت را در آن زمان به مرکز تولید و فنی سیما سپرد با این حال با پیگیری های خبرنگار مهر از این مرکز حاکی از آن است که گویا هنوز این وظیفه به آنها محول نشده است.
عادل بزدوده طراح و سازنده پیشکسوت عروسک که سالهای زیادی را صرف این کار کرده است و از جمله عروسکهای او میتوان به مجموعه عروسک های شهر موشها و عروسکهای «خونه مادربزرگه» اشاره کرد در گفتگویی با مهر درباره نبود محلی برای نگهداری از این عروسکها بیان کرده بود: حفظ و نگهداری از عروسک ها شرایط بسیار سختی را میطلبد و باید در دما و رطوبت مناسب نگهداری شود. در «شهر موش ها» 200 عروسک ساخته شده بود که هیچ کدام از آنها زنده نیستند و تنها عکس آنها باقی مانده است. این مسئله برای عروسک های «خونه مادربزرگه» نیز رخ داده است و اگر بخواهیم روزی دوباره این عروسک ها را بازسازی کنیم تنها عکس عروسک ها برای بازسازی در دسترس است.
سازنده عروسک فیلم «اتل متل توتوله» همچنین با بیان اینکه اگر از عروسک های مجموعه های تلویزیونی ایران به خوبی نگهداری میشد، امروز می توانستیم این عروسکها را نه تنها در موزه های داخلی بلکه در نمایشگاه های خارجی نیز به نمایش گذاریم، گفته است: متاسفانه طی سالهای گذشته حفظ و نگهداری از عروسکها در مدیریت صدا و سیما تعریف نشده است، این درحالی است که عروسک ها تنها یک تکه اسفنج نیستند بلکه شخصیت های جذابی هستند که رابطه خوبی با مخاطبان خود برقرار کردهاند.
بر اساس این گزارش سید تقی سهرابی مدیرکل روابط عمومی سیما نیز به ضرورتهای ایجاد موزه سیما با توجه به امکاناتی و تجهیزاتی که در این سالها به یادگار ماندهاند، اشاره و بیان میکند: باتوجه به پیشینه صداوسیما در ایران که از مرز 70 سالگی گذشته و تغییر تکنولوژی باید سرمایههای مادی و معنوی ما در قالب یک موزه ساماندهی شود.
وی ادامه میدهد: بر این اساس سازمان صداوسیما تصمیم گرفت فضای مناسبی را هم برای محققان و هم علاقمندان به دانستن روند رشد و پیشرفت تجهیزات و تولیدات رادیو و تلویزیون ایران ایجاد کند. این کار در مرحله اولیه یعنی شناسایی اقلام و شناسنامهدار کردن آنها تقریبا به پایان رسیده است. در میان این اقلام دستنوشتههای بزرگان، لباس، ابزار نور و صدا و تصویر و بسیاری از تجهیزات قدیمی وجود دارد که بسیار با ارزش است.
سهرابی با بیان اینکه مهمترین موضوع برای ما مکان است که باید چندان دور از دسترس مردم نباشد، عنوان میکند: ما برای این منظور چند مکان را در نظر گرفتیم که یکی از آنها همان شهرک غزالی است و اگر چنانچه آن شهرک رادیو و تلویزیون مورد نظر سازمان مهیا شود به آنجا خواهیم رفت. مکان دیگر ارگ یا رادیو تهران است که البته یک مشکل دارد و آن این است که هماکنون با تعدد چند شبکه رادیویی (رادیو نمایش و رادیو تهران) در آنجا مواجه هستیم. علاوه بر این دو، با همکارانمان در سازمان میراث فرهنگی نیز گفتگو و مذاکره هایی داریم که اگر میتوانند ساختمانی در اختیار ما بگذارند که هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است.
مدیر کل روابط عمومی سازمان در پایان با اظهار بی اطلاعی از مرحله پیگیری شهرک تلویزیونی که دستور آن نیز داده شد در پاسخ به این که آیا بودجهای برای ساخت موزه سیما وجود دارد یا خیر؟ گفت: برای راهاندازی موزه سیما بودجه فراوانی نیاز است و ما تا الان به دلیل مشکلی که برای بودجه داشتهایم، منتظر ماندهایم.
دستور دارابی برای تاسیس موزه سیما درحال حاضر به حل مشکلات بودجه این سازمان بازمیگردد. وی در اردیبهشت ماه این ماموریت را به مرکز تولید و فنی سیما داد اما از شهرک تلویزیونی که قرار است قطب تولید آثار در منطقه باشد فعلا خبری نیست.
سید ضیاء الدین دری کارگردان سریال تاریخی «کلاه پهلوی» همزمان با این سخن دارابی در گفتگویی با یکی از رسانهها گفته بود: فکر نمیکنم موضوع ساخت شهرک و موزه تلویزیونی آنقدرها جدی باشد چراکه حتی انجام مقدمات این کار حداقل یک بودجهی کلان 10 میلیاردی میخواهد که به نظرم این کار اصلا شدنی نیست. ضمن اینکه برای محقق شدن این امر علاوه بر داشتن بودجه کافی و کلان، امکانات، دقت، مراقبت و نیرویی متخصص لازم است.
وی بیان کرد: بعید میدانم سازمانی که از انجام کارهای تاریخی پشیمان است و خودش را از انجام کارهای تاریخی سرزنش میکند، حالا بخواهد موزه و شهرکی برای انجام اینگونه کارها اختصاص بدهد!
با این حال باید دید پیگیریهای سازمان صدا و سیما برای وعده ساخت موزه سیما چه زمانی نتیجه میدهد.
